Uluslararası Uzay İstasyonu’ndaki Dedektör; AMS

AMS-02 yani Alfa Manyetik Spektrometre (The Alpha Magnetic Spectrometer), DOE sponsorluğunda 16 ülke ve 56 enstitü tarafından üretilmiş, test edilmiş ve uzay istasyonuna gönderilip çalıştırılmasını sağlamış bir parçacık fiziği dedektörüdür. Tam bir sanat harikası olduğu da söylenebilir. Şu an Nasa’nın sitesinden baktığım itibariyle 1238 gün, 2 saat, 50 saniye süredir (2011 yılından bu yana) toplam 55.158.501.481 adet kozmik ışın tespit etmiş. Yani atmosferimize girmekte olan yüksek enerjili pozitronlar (elektronun anti-parçacığı) ve elektronlardır.

Yazıyı bu kadar uzatacağımı düşünmüyordum ilk başta ama zararı olmaz, devam edelim. Kısaca bilgi verirsek AMS-02 dedektöründen beklentileri olan çok fazla insanlar ve kuruluşlar var. Atmosferde bir süpernova patlamasında bile elde edilemeyecek yüksek enerjiye sahip pozitronlar tespit edilmektedir. Bunun kaynağını tespit etmek için AMS-02’nin kaydettiği veriler kullanılıyor. Aynı zamanda karanlık maddenin bir atomaltı parçacık ailesi olduğunu düşünün bilim insanları, bu parçacık ailesi eğer madde ve anti madde bir araya geldiğindeki gibi elektron, pozitron ikilileri ve x-ışımaları ortaya çıkarıyorsa hiç beklenmedik yerde tespit edebileceklerini düşünüyorlar. Bunun için de AMS-02’nin verilerini kullanıyorlar. 2011 yılından bu yana kaydettiği veriler incelendiğinde tahmin edilenden daha fazla yüksek enerjili pozitronlar tespit edilmiş ve bunun karanlık maddenin eseri olabileceği gibi bir Pulsar’ın (nötron yıldızı) eseri olabileceği de düşünülmekte.

Resimde ise AMS-02’nin Uluslararası Uzay İstasyonu’na yüklendikten hemen sonraki halini görüyoruz. Sağ tarafta bir uzay aracının kenetlenmiş olduğunu ve sol tarafta da Rusya’nın Soyuz kapsüllerinden birinin kenetlendiğini görebiliriz.

Resim Kaynağı: Ron Garan, STS-134 Crew, Expedition 28 Crew, NASA