Profesör Andrea Morello ile Etrafınızdaki Kuantum // Kuantum Dolanıklığı

Bu yazımda ben pek bir şey anlatmayacağımı düşünüyordum ama videodan sonra siz izledikten sonra kafanızda oluşabilecek soru işaretlerini tahmin edebildiğim için açıklamaya girişeceğim. Tavsiyem videoyu izledikten sonra yazdıklarımı okuyun.

Alt yazısını oluşturduğum videoda Profesör Andrea Morello klasik fizik bağıntısı ile Kuantum Dolanıklığı’nın arasındaki farkı gösteren Bell Eşitsizliğini ve Kuantum Dolanıklığı’nı anlatıyor.

Altyazıyı açmak için, tam ekran yap gibi düğmelerin olduğu yerde altyazı düğmesi de bulunmaktadır. O düğmeye basarak altyazıyı açabilirsiniz.

İlk başta klasik fiziğin bağıntısını örnek veriyor. Yani ben bir kağıdın soluna +1 sağın -1 yazıyorum. İkiye bölüm katlıyorum ve sayılar görülemeyecek hale getiriyorum. Uzaktaki arkadaşıma sağ kağıdı kargoluyorum. Mesela o da Kanada’da olsun. Diyorum ki ona “Arkadaşım, yarın gece yarısı ikimiz de aynı anda açacağız kağıtları ve ne yazdığını okuyacağız.”.

Yarın ikimiz de açıyoruz kağıdı. Ben +1 yazdığını görüyorum ve derhal biliyorum ki arkadaşımın elindeki kağıtta -1 yazıyor. Aynı şey onun içinde geçerli. Burada kuantum dolanıklığı yoktur. Daha önceden yazdığım sayıların birbiri ile olan bağıntısını bildiğimizden, yani bilgi kağıtlarda değil bizde olduğundan herhangi bir sıkıntı yok. Bu yüzden de Andrea Morello yazdığı formülde klasik bağıntıda sonuz -2 ya da +2 arasında çıkıyor. Girdilerin olası en küçük toplamı (-1-1=-2) ile en büyük toplamı (+1+1=+2) sonuçla uyumlu.

Fakat kuantum dolanıklığında iş değişiyor. Bu sefer ben kağıda bir şey yapmıyorum. Fakat bu kağıt öyle bir kağıt ki üzerinde bir şey yazmamasına rağmen birisi onu gözlemlediğinde -1 ya da +1 yazıyor rastlantısal olarak. Kağıtın bağıntılı olduğu diğer parçasında ise benim yaptığım gözlem ne ise tam zıttı sayısını gösteriyor. Yani ben +1 gözlemlersem arkadaşım -1 gözlemliyor. Ben -1 de gözlemleyebilirim. Durum böyle olunca formülde hem sağ parantez hem de sol parantez (yani kağıt parçaları) her iki durumda da bulunduğu için daha yüksek değerler (+2.8, -2.8) sonuçta gözükebilmektedir.
Aynı zamanda neyi gözlemlediğim bilgisi kuantum dolanıklığı nedeniyle diğer kağıtta da bildiğin için klasik fiziğin, genel göreliliğin kuralları yıkılmış oluyor.