Yıldız Oluşumunun Soğuk Parıltısı

ArTeMiS adlı yeni bir aygıt APEX — Atacama Pathfinder Deneyi Teleskopu üzerine başarıyla kuruldu. APEX Atamaca Çölü’nde bulunan milimetre ve milimetre-altı dalgaboylarında çalışan 12-metre çapında bir teleskoptur. Elektromanyetik tayfın kırmızı ötesi ve radyo dalgaları bölgesinde gökyüzünü inceleyen teleskop Evren’in derinlikleri hakkında gökbilimcilere önemli bilgiler sağlamaktadır. Teleskopa takılan yeni kamera Kedi Pençesi Bulutsusu’nun dikkat çekici detaylı bir görüntüsünü almayı başardı.

ArTeMiS [1] APEX’in ana aygıtlarına eklenen milimetre-altı dalgaboyuna duyarlı bir geniş alan kamerasıdır ve gözlemlerin derinleşmesini ve daha da detaylandırılmasını sağlayacaktır. ArTeMiS’in yeni nesil dedektör düzeni daha öncekilere nazaran daha çok bir CCD kamera gibi davranmaktadır. Bu sayede gökyüzünün geniş-alan görüntüleri daha hızlı ve daha fazla piksele sahip olarak elde edilebilecektir.

Kurulum ekibi [2] ArTeMiS kamerasını teleskopa kurabilmek için olağandışı hava koşullarının üstesinden gelmek zorunda kaldı. Chajnantor Platosu’ndaki oldukça yoğun kar yağışı neredeyse APEX kontrol binasını örtüyordu. ALMA Operasyon Destek Tesisi ve APEX ekibinin yardımlarıyla ArTeMiS kutusu teleskopa kar yığını olmayan geçici bir yoldan taşınarak kuruldu.

Ekip daha sonra aleti test edebilmek için, havanın kurumasını ve ArTeMiS’in gözlem yaptığı milimetre-altı dalgaboylarındaki ışığın Yeryüzü atmosferinden soğurularak geçmesini bekledi. Ancak, zamanı geldiğinde, başarılı test gözlemleri gerçekleştirilebildi. Test ve kurulum gözlemlerinden sonra ArTeMiS birçok bilimsel proje için çalışmaya başladı. Bu hedeflerden bir tanesi de güney takımyıldızlarından Akrep doğrultusunda bulunan yıldız oluşum bölgesi NGC 6334’tü (Kedi Pençesi Bulutsusu). Yeni ArTeMiS görüntüsü APEX’in bu bölgeye ait daha önceki görüntülerinden açık bir şekilde daha keskin.

ArTeMiS’in testi tamamlandı ve kamera ilave dedektörlerin kurulması için Fransa’daki Saclay’a gönderildi. Tüm ekip şimdiden ilk gözlemler adına oldukça heyecanlı, ve bunun yıllardır süren yoğun çalışmalar ve APEX teknik ekibinin destek ve yardımları olmadan aşılamayacağının da farkındalar.

İlgili videoya buradan ulaşabilirsiniz.

Notlar

[1] ArTeMiS Architectures de bolomètres pour des Télescopes à grand champ de vue dans le domaine sub-Millimétrique au Sol (Yer-konuşlu milimetre-altı teleskopları için geniş-alan ışınım-ölçer dizgesi) anlamına gelmektedir.

[2] CEA kurulum ekibinde Philippe André, Laurent Clerc, Cyrille Delisle, Eric Doumayrou, Didier Dubreuil, Pascal Gallais, Yannick Le Pennec, Michel Lortholary, Jérôme Martignac, Vincent Revéret, Louis Rodriquez, Michel Talvard ve François Visticot yer almaktadır.

Daha fazla bilgi

APEX Max-Planck Radyo Gökbilim Enstitüsü (MPIfR), Onsala Uzay Gözlemevi (OSO) ve ESO arasında bir işbirliğidir. APEX’in Chajantor’daki işletiminden ESO sorumludur.

Avrupa Güney Gözlemevi ESO, Avrupa’daki en önemli hükümetlerarası gökbilim kuruluşudur ve dünyanın en üretken gökbilim gözlemevidir. 15 ülke tarafından desteklenmektedir: Avusturya, Belçika, Brezilya, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Finlandiya, Almanya, İtalya, Hollanda, Portekiz, İspanya, İsveç, İsviçre ve İngiltere. Tasarıma, inşaya ve önemli bilimsel keşiflere olanak sağlayan güçlü yer tabanlı gözlem faaliyetlerine odaklanan iddialı bir program yürütmektedir. ESO ayrıca gökbilim araştırmalarında teşvik edici ve düzenleyici bir dayanışma konusunda öncü bir rol oynamaktadır. ESO Şili’nin Atacama Çölü bölgesinde benzeri olmayan üç adet birinci sınıf gözlem yerleşkesi işletmektedir: La Silla, Paranal ve Chajnantor. ESO Paranal’da dünyanın en gelişmiş optik gökbilim gözlemevi olan Çok Büyük Teleskop’u (Very Large Telescope), ve iki tarama teleskopu işletmektedir. Kırmızı ötesi gözlem teleskopu VISTA dünyanın en büyük tarama teleskopudur ve VLT tarama teleskopu (VST) ise sadece görünür ışıkta gökyüzünü taramak için tasarlanan dünyanın en büyük teleskopudur. ESO varolan en büyük gökbilim projesi ve devrimsel gökbilim teleskopu ALMA’nın Avrupalı ortağıdır. ESO şu anda “gökyüzünü izleyen dünyanın en büyük gözü” olacak 39-metre ayna çaplı Avrupa Aşırı Büyük optik/yakın kırmızı ötesi Teleskopu, E-ELT’yi inşa etmeyi planlıyor.

ESO Basın Bültenlerinin çevirileri ESO Bilim Toplum Ağı’nda (ESON) bulunan ESO üyesi ve diğer ülkelerdeki bilim toplum uzmanları ve bilim iletişimcileri tarafından gerçekleştirilmektedir. ESON Türkiye çeviri ekibinde Ankara Üniversitesi (Ankara), Çağ Üniversitesi (Mersin), Başkent Üniversitesi (Ankara), İstanbul Üniversitesi (İstanbul), İzmir Yüksek Teknoloji Üniversitesi (İzmir) ve Max Planck Yer-Ötesi Fiziği Enstitüsü’nden (Almanya) uzman kişiler yer almaktadır.