Posts

Az Duyulan Ama En İlginç Obje – Nötron Yıldızı

Neredeyse tüm astronomi haberlerinde karadelikleri, güneş benzeri yıldızları, devasa büyüklükte yıldızları, bulutsuları, galaksileri, yıldız kümelerini ve bir sürü şeyin haberlerini görürüz. Her biri ilginçtir elbette. Ama onlar kadar ismi pek anılmayan ama hepsinde de daha da ilginç olan bir şey var. Nötron yıldızları. Şunu diyebilirim ki astronomi içerisinde nötron yıldızları benim favorimdir.

Bir yıldızın yaşam evrelerini biliriz. Gezegenimsi bulutsan bir yıldız doğar, füzyon tepkimeleri ile hidrojen atomlarını birleştirir ve en sonunda füzyon yapamayacak duruma geldiğinde ise büyük bir patlama ile dış katmanlarını dışarı savurur. Bu patlamadan geriye üç ihtimal kalır. Beyaz cüce, kara delik hep aşina olduğumuz şeyler. Birisi de nötron yıldızıdır.

Read more

Kartal Bulutsusu

Kartal bulutsusu 1700’lü yılların ortasında keşfedilmiş yılan takım yıldızında yer alan bir bulutsudur. Bizden 7000 ışık yılı uzaklıkta yer alır. 7,5 ışık yılı genişliğindedir ve 5,5 milyon yıl yaşındadır. Yaratılış sütunları denilen yıldız üretiminin yoğun olduğu bölge burada yer alır. Yaratılış sütunları ismini hak ediyor elbette.

Kartal Bulutsusu

Read more

Galaksimiz Yemeğini Hap Olarak Alıyor

Yemek hapları bilim kurgunun en temel konseptidir her zaman. Ama bizim galaksimiz için gerçek olabilir. Galaksiler aslında yıldız üretim fabrikalarıdır. Bizim galaksimiz 8 milyar yıldır yıldız üretiyor. Peki bunun kaynağını nasıl temin ediyor?

Yaşlı yıldızlar öldüğünde gazlarının bir miktarı yıldızlararası uzaya dağılır ama büyük çoğunluğu geride kalan uzun ömürlü cüce yıldızda (beyaz cüce, nötron yıldızı, kara delik) bulunur. Dolasıyla galaksimizin yıldız üretim malzemesini yenilemesi gerekmektedir.

Astronomlar galaksiler arası uzayda bulunan gazlar ile bu açığın kapatıldığını düşünüyorlar. Fakat bir problem var.

Read more

Galaksi Simülasyonu Büyük Uğraşlar Sonucunda Yapılabildi

Evren 0,5 milyar yıl yaşında iken galaksinin durumu. Eflatun renkler soğuk gazı, yeşil renkler sıcak iyonlaşmış gazı, kırmızı renkler ise aşırı sıcak gazları temsil ediyor.

Evren 0,5 milyar yıl yaşında iken galaksinin durumu. Eflatun renkler soğuk gazı, yeşil renkler sıcak iyonlaşmış gazı, kırmızı renkler ise aşırı sıcak gazları temsil ediyor.

Uzun zamandan sonra astronomlar evren tarihi boyunca bir galaksinin gerçek fizik yasaları üzerinde temellenen bir galaksiyi simüle etmeyi başardılar.

Astronomlar uzun zamandır yerçekimi, gaz kimyası ve evrenin evrimi gibi fizik yasalarını dahil ederek bir galaksiyi evrenin yaşı boyunca simülasyon etmeye çalıştılar. Fakat sonuçları her zaman tüm gazlar kısa bir sürede soğuruluyor ve galaksinin merkezine çöküyordu. Galaksi modellemeleri her zaman gözlemlenen galaksilerden daha fazla yıldız üretiyordu ve daha fazla kütleye sahip oluyordu. Ama sonunda eksik parçayı bulabildiler. Yıldızların tepkileri.

Read more

Orion Bulutsusu Ve NGC 1999

M42 Orion Nebula, M43, and NGC 1977 complex

M42 ya da bilindik ismi ile Orion bulutsusu (artık nebula ismini kullanmayacağım Ne bu la? şakaları yüzünden) bizden 1500 ışık yılı uzaklıkta olup 15 ışık yılı çapındadır. Gökyüzünde çıplak gözle bile (keskin bir gözünüz olmalı) görülebilen en parlak bulutsudur. Gökyüzü gözlemciliğine yeni başlamış olanların özellikle kış ayında ilk buldukları bulutsudur. Avcı takım yıldızında, avcının kemerinin solunda güneyinde yer alır. Ben gözleme başladığım Konus 20×60 dürbünümle avcının kemerini incelerken tesadüf eseri keşfetmiştim (şu anda da teleskop beğenme aşamasındayım).

Read more

Beyaz Cüceler Ve Evrenin En Büyük Yapısı

Yıldızlar füzyon yakıtlarını tükettikleri vakit içlerine çökmeye başlar ve dış kabuklarını büyük bir patlama ile dışa savurur. Bu da gezegenimsi bulutsuları oluşturur. Merkezde ise yıldızın kütlesinin çoğunu oluşturan çekirdeği kalır. Bu çekirdek dünya büyüklüğündedir ama kütlesi çok fazladır. Aynı zamanda yüzeyindeki yer çekimi dünyaya göre 350.000 kat daha fazladır. Tabi ki nötron yıldızı kadar yoğun olamazlar. Nötron yıldızları da ortalama 10 km büyüklüğündedir ama ondan atomlarınıza ayrılmadan ve nötronlara dönüşmeden bir kaşık çayı kadar madde alabilseydiniz bu maddenin milyarlaca ton ağırlığına geldiğini görecektiniz.

Read more